Zarys Esseńskiej Teorii O Dwóch Mesjaszach
Idea nadchodzącego Królestwa Bożego, łączona zazwyczaj z postacią Mesjasza, nie była czymś całkowicie oczywistym dla Judaizmu z pierwszego wieku n.e. Istniały podobno pewne grupy wierzących, które wprawdzie oczekiwały nadchodzących zmian, ale nigdy nie wiązały ich z osobą Mesjasza. Pośród gminy esseńskiej natomiast – jak wynika z odnalezionych manuskryptów – oczekiwano nie tylko jednego, lecz nawet dwóch Mesjaszy. Na czym polegała teoria esseńska i czy została poprawnie zinterpretowana? Przyjrzyjmy się bliżej szczegółom.
Niektóre z esseńskich manuskryptów wspominają Mesjasza Ben Dawid, przyszłego króla Izraela, który nadejdzie aby prowadzić wojnę. Drugi, Mesjasz Ben Aaron, który będąc kapłanem odnowi i oczyści Świątynię w Jerozolimie, przywracając jej pierwotną chwałę. Zwoje znad Morza Martwego wspominają również osobę Proroka, który poprzedzi nadejście Mesjasza. W esseńskim zwoju o nazwie Reguła Dyscypliny, napisano:
„Będą się rządzić sami według oryginalnych nakazów, przez które mężczyźni społeczności zaczęli być nauczani, będąc nauczani aż do przyjścia Proroka i Mesjaszy Aarona oraz Izraela.”
[Serek Ha Jahad – Reguła Dyscypliny, zwój 1Qs, kolumna 9:10-11 ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego]Powyższe słowa przypominają teksty z ksiąg Brit Chadasza, które oferują komentarz do wypełniających się proroctw. Przepowiadano Proroka i przepowiadano Mesjasza, natomiast w Ew. Łukasza, ojciec Jana Chrzciciela, Zachariasz, tak prorokował swojemu nowo narodzonemu synowi:
A ty, dziecię, prorokiem Najwyższego nazwane będziesz, bo pójdziesz przed Panem torując mu drogi. Podobnie o Jeszule, anioł Gabriel zapowiedział: Ten będzie wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego. I da mu Pan Bóg tron jego ojca Dawida. I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca. [Ew. Łukasza 1:32,33,76 ; Biblia Warszawska]
W niektórych innych manuskryptach – takich jak 1QSa oraz 1Q28a – obaj Mesjasze są przedstawieni jako zasiadający przy stole podczas przyszłej, mesjańskiej uczty. Jakkolwiek nie wszyscy podzielają tę opinię na temat treści wymienionych manuskryptów, o czym postaram się napisać w osobnym artykule. Poza tym istnieje również rozbieżność dotycząca ilości Mesjaszy wymienionych w poszczególnych manuskryptach. Na przykład w tzw. Dokumencie Damasceńskim, czytamy tylko o jednym Mesjaszu: Mesjasz Lewiego i Izraela [12:23 ; 14:19 ; 19:10] – gdzie Mesjasz wymieniony jest w liczbie pojedynczej, odwrotnie niż w manuskrypcie 1Qs.
Niektórzy twierdzą, że teoria o dwóch Mesjaszach nie istniała jeszcze w pierwszym wieku n.e., ale pisane źródła z tamtych czasów zdają się temu zaprzeczać. Jakkolwiek, zdania są podzielone. Niektórzy twierdzą także, iż teoria o dwóch Mesjaszach została wymyślona na potrzeby Szimona Bar Kochby, aby przedstawić go jako Mesjasza ‘cierpiącego sługę’, ponieważ nie zdołał przejąć władzy jako ‘potomek Dawida’. Sam Talmud zaprzecza temu, ponieważ stwierdza, iż Szimon Bar Kochba nie spełnił żadnych warunków wymaganych od oczekiwanego Mesjasza, o czym wspomniałem krótko w artykule pt: Skarby Szimona Bar-Kochby.
Najwcześniejsze źródła pisane, które wspominają teorie o dwóch Mesjaszach, to właśnie niektóre Zwoje znad Morza Martwego oraz Targum Jonatana, komentujący Pisma Proroków. Targum Jonatana został napisany prawdopodobnie w pierwszym wieku n.e. przez Jonatana Ben Uziela, ucznia Rabiego Hillela. To właśnie Targum Jonatana identyfikuje tego, którego przebodli [Zachariasza 12:10] jako Mesjasza syna Efraima.
Na zdjęciu: Ruiny gminy esseńskiej w Qumran
Artykuł Przygotował: Bartek Świerczek