Jom Teruah i Szabat – Trąbić, Czy Nie Trąbić?
Oba te Święta według tradycji rabinistycznej wypadają w tym roku w tym samym dniu, czyli pierwszego dnia siódmego miesiąca Tiszri. Ciekawostką jest, ze w tradycyjnym Judaizmie nikt w tym dniu nie zagra na rogu, gdyż Rosz HaSzana wypada na Szabat. Czy my, jako wierzący w Jeszuę Mesjasza powinniśmy przestrzegać tej żydowskiej tradycji? Czy razem z Żydami wyznającymi tradycyjny Judaizm, powinniśmy powstrzymać się od trąbienia w czasie Jom Teruah jeśli wypada na Szabat?
Rosz HaSzana oznacza Początek Roku – i rzeczywiście – jest to początek roku w tradycji Rabinistycznej. Od tego dnia, zaczynamy czytać Torę od początku, czyli od księgi Bereszit. W Mesjańskim Judaizmie, który zawsze odwołuje się najpierw do Tory – jest to dzień donośnego trąbienia na rogu. Wyznawcy tradycyjnego Judaizmu przyznają otwarcie, że Święto o nazwie Rosz HaSzana nie wywodzi swojej tradycji z ksiąg Tory. Zamiast tego, wskazują na inne Święto o nazwie Jom HaZikron (Dzień Pamięci) albo Jom Teruah (Dzień Dęcia w Szofar) – które to nazwy określają jedno i to samo Święto, opisane w księdze Wajikra 23:24
Powiedz synom izraelskim tak: W siódmym miesiącu, pierwszego dnia tego miesiąca, będziecie mieli dzień odpoczynku, dzień pamięci obwołany dęciem na rogach, święte zgromadzenie.
oraz B’midbar 29:1
A w siódmym miesiącu, pierwszego dnia tego miesiąca, będziecie mieć święte zgromadzenie: Nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy; jest to dla was dzień dęcia na rogu.
[Bezpośrednie tłumaczenie z języka angielskiego ; www.mechon-mamre.org]
Bóg nakazał Izraelitom aby dmuchali w swoje szofary ile sił w płucach i zgromadzili się razem na Święto. Dzisiejszy Judaizm nie zawsze stoi w zgodzie z nakazami Tory. Jeżeli bowiem Rosz HaSzana wypada na Szabat, wyznawcy tradycyjnego Judaizmu wprawdzie gromadzą się w synagogach, ale nie wolno im grać na szofarach. Tak się akurat składa, że w tradycyjnym Judaizmie Rosz HaSzana wypada w tym roku na Szabat. A zatem grać na szofarze, czy nie grać? Święto pierwszego dnia siódmego miesiąca nie może przecież odbywać się w ciszy. Jahłeh wyraźnie powiedział: dzień pamięci obwołany dęciem na rogach. Nie ważne zatem jaki to dzień – Szabat, czy też poniedziałek – ów świąteczny dzień pamięci ma być obwołany dęciem w szofary. Biblijne święto Jom Teruah powinno zaczynać się wraz z Nowiem Księżyca i chociaż jest zwykle utożsamiane z Rosz HaSzaną, nie zawsze wypada w tym samym czasie.
I nawet jeżeli odwołamy się do mędrców tradycyjnego Judaizmu z przeszłości, znajdziemy aż nadto powodów, dla których należy pamiętać o przestrzeganiu wszystkiego, co o Jom Teruah powiedział Bóg Jahłeh. Zanim jednak przyjrzymy się tym ciekawym powodom, powinniśmy najpierw wiedzieć dlaczego Rabiniczny Judaizm zabrania gry na szofarze kiedy Święto wypada na Szabat.
Dlaczego nie grają na rogach?
Według tradycyjnego Judaizmu, cytat z księgi Wajikra 23:24 – dzień pamięci dęcia w róg, wskazuje na obchodzenie pamiątki i wspominanie gry na szofarze, zamiast faktycznego grania na nim . Jest to jedyna konkluzja jaką tradycyjny Judaizm wywodzi z Pism, na poparcie rabinicznego zakazu gry na szofarze podczas Rosz HaSzana, które wypada na Szabat. Jeżeli zatem Rosz HaSzana (Nowy Rok) wypada w jakikolwiek dzień powszedni tygodnia, w tradycji rabinistycznej jest nazywany zastępczo jako Jom Teruah (Dzień Dęcia w Róg) i należy bez przeszkód grać na szofarze. Jeżeli jednak Rosz HaSzana (Nowy Rok) wypada na Szabat, jest nazywany zastępczo jako Zikron Teruah (Pamiątka Dęcia w Róg). Tego właśnie dnia, podczas spotkań w synagogach, szofar jest tylko wspominany w trakcie modlitwy, ale nikt na nim nie gra. To tylko pamiątka. Talmud Babiloński tak o tym mówi:
“Z której części Pism pochodzi ta zasada? Rabi Lewi Ben Lahma powiedział: Jeden werset mówi o całkowitym odpoczynku i pamiątce dęcia w szofar, podczas gdy inny werset mówi o faktycznym dęciu w szofar. Pomimo tego nie ma sprzeczności, jako że jeden werset odwołuje się do Święta, które wypada na Szabat, a drugi do Święta, które wypada w dni powszednie.”
[Talmud Babiloński , Rosz HaSzana 29b ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego]Czy jednak powyższe wnioski są rzeczywiście zgodne z Pismem i wolą Jahłeh? Ponieważ nie wszyscy Rabini byli co do tego zgodni, Talmud dalej podaje:
“Raba zapytał: Jeżeli ten zakaz (dęcia na rogu w czasie Szabatu – przyp. tłum.) pochodzi z Pisanego Prawa, jak to się stało, że dęto w szofar w Świątyni? A poza tym dęcie nie jest pracą, którą tekst powinien był traktować wyjątkowo. Ponieważ nauczano w szkole Samuela: Nie będziesz wykonywał ciężkiej pracy [podczas Rosz HaSzana], z wyjątkiem dęcia w szofar i wyciągania chleba z pieca, gdyż jest to rodzaj umiejętności, a nie praca! Nie – powiedział Raba – gdyż zgodnie z Pisanym Prawem wolno, a Rabini wprowadzili ten zakaz zapobiegawczo (aby czasem nie naruszono Tory – przyp. tłum.)”
[Talmud Babiloński , Rosz HaSzana 29b ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego]Dziesięć powodów, dla których nie należy powstrzymywać się od dęcia w róg
Niestety, nadmierna zapobiegliwość Ortodoksyjnych Rabinów nie służy właściwemu zrozumieniu woli Boga Jahłeh. Na szczęście jeden z nich, Saadjah Gaon, uznany w Judaizmie uczony w Piśmie, żyjący w dziesiątym wieku w Babilonie, wymienia aż 10 powodów, dla których należy dąć w szofar podczas porannych modlitw w miesiącu Elul oraz w czasie święta Rosz HaSzana.
Powód pierwszy: należy dąć w szofar ponieważ upamiętniamy w tym dniu stworzenie świata oraz rocznicę stworzenia Adama i Ewy. Jak podaje żydowska tradycja, świat został stworzony 25-ego dnia miesiąca Elul, natomiast Adam i Ewa przyszli na świat 1-szego dnia miesiąca Tiszri.
Powód drugi: należy dąć w szofar aby ostrzec wszystkich słuchających o rozpoczęciu się dziesięciodniowego okresu tzw. Dni Trwogi, albo Strasznych Dni (heb. Jamim Noraim) – pomiędzy Jom Teruah a Jom Kipur. Jak powiadał Saadjah Gaon, najpierw król ostrzegał lud aby przestrzegali postów i skupili się na Bogu, po czym karał tych, którzy nie usłuchali.
Powód trzeci: należy dąć w róg, gdyż to przypomina nam o Górze Synaj, z której wierzchołka było słychać nie tylko grzmoty piorunów i burzę, ale także dźwięk szofaru, który stopniowo wzmagał się na sile (Szemot 19:18). To przypomina nam, aby akceptować i przestrzegać wszystkie przymierza z Bogiem nadane Izraelowi.
Powód czwarty: należy dąć w szofar, gdyż to przypomina nam nauczanie prorockie Izraela. Na przykład nauczanie Ezechiela zostało przyrównane do dźwięku szofaru w starożytności, który ostrzegał ludzi o nadchodzącym nieszczęściu (Ezechiela 33:3-6).
Powód piąty: należy dąć w szofar na pamiątkę zniszczenia Świątyni i dźwięków trąb nieprzyjaciela przygotowującego się do bitwy, która spustoszyła Świątynię. Podczas dęcia w szofar powinniśmy pamiętać, aby modlić się o odbudowę Świątyni.
Powód szósty: należy dąć w szofar, aby przypomnieć sobie historię Izaaka, który został przeznaczony na ofiarę, ale w jego miejsce został ofiarowany baran (Bereszit 22). Saadjah Gaon powiadał, iż w ten sam sposób jak Izaak, my też powinniśmy ofiarować nasze życie Bogu.
Powód siódmy: należy dąć w szofar, aby okazać lęk przed nadchodzącym Królem, jak prorok Amos nauczał: Czy nie lęka się lud, gdy w mieście zabrzmi trąba? Czy zdarza się w mieście nieszczęście, którego by Jahłeh nie wywołał? (Amos 3:6)
Powód ósmy: należy dąć w szofar, aby pamiętać o nadchodzącym Dniu Sądu, jak uczył nas tego prorok Sofoniasz (Sofoniasza 1:14-16)
Powód dziewiąty: należy dąć w szofar, aby wszyscy wygnańcy Izraela zapragnęli zostać ponownie zgromadzeni, jak uczył nas tego prorok Izajasz (Izajasza 27:13)
Powód dziesiąty: należy dąć w szofar, aby pamiętać o zmartwychwstaniu umarłych. Saadjah Gaon odwołuje się tutaj do tekstu z Izajasza 18:3, chociaż ten fragment wydaje się nic nie wspominać o zmartwychwstaniu.
[Parafraza nauczania Saadjah Gaon’a ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego]Pieśń Adon HaSlichot (Pan Przebaczenia) śpiewana przez sefardyjskich Żydów w okresie miesiąca Elul oraz święta Rosz HaSzana i Jom Kipur:
Wielu ludzi podąża dziś za przykładem Rabinicznego sposobu interpretacji Pism, choć nie zawsze jest on zgodny ze zdrową wykładnią. Nie wszystko jest złe i nie wszystko powinniśmy odrzucać, ale raczej postępować według zasady, której nauczał Apostoł Paweł: Wszystko badajcie, a co szlachetne – zachowujcie. [1 Tesaloniczan 5:21 ; Biblia Tysiąclecia].
Jom Teruah rozpoczyna się wraz z Nowym Księżycem. Jeżeli niebo jest zachmurzone, warto śledzić obecną fazę księżyca na naszej stronie internetowej (u dołu, po prawej). Czy obecna faza księżyca rzeczywiście wskazuje na początek nowego miesiąca księżycowego?
Jeżeli chcesz obejrzeć wykłady Rabina Eugeniusza Banaka na temat święta Jom Teruah: część 1 – KLIKNIJ TUTAJ , część 2 – KLIKNIJ TUTAJ, albo przejdź do sekcji Midrasz.
Artykuł Przygotował: Bartek Świerczek