Jak Wyglądał Pradawny Izrael?

Nowożytna wioska o nazwie Beni Hassan jest położona około 250 kilometrów na południe od Kairu. Nazwa pochodzi od lokalnego plemienia Beduinów żyjącego tutaj od setek lat. Wioska znajduje się na terenie ruin starożytnego miasta Monet-Kufu, stolicy jednaj z prowincji w środkowym Egipcie. Wysoko, po wschodniej stronie wybrzeża Nilu, znajdują się starożytne grobowce wykute w klifowej skale. To właśnie tutaj egiptolodzy znaleźli słynne malowidła ścienne, które pozwalają nam spojrzeć w twarz biblijnym Patriarchom.


Na zdjęciu:  Skalne grobowce ponad Nilem

Cmentarz w wiosce Beni Hassan zawiera 39 monumentalnych grobowców, budowanych przez kilka stuleci w okresie Średniego Królestwa. Grobowce służyły za ostatnie miejsce spoczynku dla egipskich urzędników prowincjonalnych. Trzecim grobowcem jest słynny grobowiec Knumhotepa III-ego, gdzie na północnej ścianie znajdują się odnowione ostatnio malowidła wykonane przez starożytnych Egipcjan. Wymalowana niezwykła scena, od lat przyciąga uwagę biblistów, ponieważ przedstawia karawanę ludzi ze wschodu, którzy przybywają jako goście do Egiptu. Hieroglify wypisane obok wizerunków na ścianie, nazywają ich Aamo – co według egiptologów odnosi się do nomadów z Azji, czyli dzisiejszego Bliskiego Wschodu. Wielu uważa, że Egipcjanie namalowali Izraelitów – przybywającą do Egiptu rodzinę Jakuba, albo Patriarchę Abrahama z rodziną i niewolnikami.


Na zdjęciu:  Malowidło z północnej ściany grobowca – karawana Azjatów przybywająca do Egiptu. Czy to Izraelici?

Według egiptologów, wizyty nomadów z Kanaanu nie były niczym niezwykłym w tamtych czasach, jako że karawany regularnie przemierzały pustkowia Synaju w celach handlowych. Ponieważ jednak zdarzenie to zostało uwiecznione na ścianie grobowca, musiało mieć wyjątkowe znaczenie w dziejach królestwa Egiptu.

Scena w całości przedstawia 15 osób: ośmiu mężczyzn, cztery kobiety i troje dzieci, wraz z osiołkami, bagażami i bronią. Oczywiście liczba osób przedstawiona na malowidle jest symboliczna. Jeżeli spojrzeć uważnie, nie przypomina karawany handlowej, ale wielką rodzinę przybywającą do Egiptu. Co ważne, Egipcjanie wzięli pod uwagę tak istotny szczegół jak kolor skóry, albowiem skóra namalowanych powyżej postaci różni się od koloru skóry Egipcjan. Malowanie skóry obcokrajowców na żółto było egipskim standardem dla wyrażenia odmienności i przedstawienia mieszkańców obszaru Morza Śródziemnego pochodzących ze wschodu. Sami Egipcjanie przedstawiali swoją skórę w kolorze czerwonym, natomiast skórę murzynów z Nubii oraz Kuszytów z południowych rejonów Afryki, przedstawiano jako znacznie ciemniejszych. Egipcjanie zwracali również uwagę na cechy charakterystyczne twarzy – dlatego mężczyźni z Kanaanu noszą specyficzne brody, w odróżnieniu od mężczyzn z Egiptu; mają także inne włosy.

       
Malowidło przedstawia charakterystyczne rysy twarzy i brody przybyłych oraz włosy w stylu afro.  Widać różnicę w strojach i kolorze skóry. Łatwo rozróżnić Egipcjan od obcokrajowców.

Również natychmiast można zauważyć różnicę w ubiorze: podczas gdy Egipcjanie noszą tradycyjne, białe, lniane kilty, przybysze ze wschodu moją kolorowe stroje, zakrywające ich ciało. Większość mężczyzn nosi szatę zarzuconą na jedno ramię i sięgającą do kolan, podobną do togi. 

Egipska inskrypcja hieroglificzna podaje liczbę przybyłych: w sumie 37 osób. To o połowę mniej niż podaje zapis z księgi Bereszit: Wszystkich osób rodziny Jakuba, która przybyła do Egiptu, było siedemdziesiąt [1 Mojżeszowa 46:27]. Można jednak przyjąć, że cała rodzina Jakuba nie przybyła jednocześnie w tym samym czasie, o czym mówi zapis z rozdziału 47, werset 2. Hieroglify na ścianie podają, że przybysze przywieźli z sobą dary dla urzędników egipskich – czarne malowidło do oczu o nazwie stibium, bardzo popularne wśród starożytnych Egipcjan. Hieroglify podają również imię (lub raczej określenie) przywódcy grupy, którego inskrypcja nazywa Ibsza oraz Hek Setu – co się tłumaczy jako ‘władca z obcej ziemi’. Słowo Hek Setu jest słowem źródłowym dla określenia Hyksos, czyli Hyksosów, którzy przybyli ze wschodu i władali Egiptem kilkaset lat później.

Ponieważ władza Knumhotepa III-ego przypadła na XIX wiek p.n.e., przybycie rodziny nomadów z terenów Kanaanu pokrywa się w czasie z okresem życia Patriarchów – Abrahama, Izaaka i Jakuba. Abraham przybył do Egiptu z powodu głodu, jak podaje księga Bereszit (12:10, 14). Za życia jego syna, Izaaka, także nastał głód w Kanaanie, ale Bóg zabronił iść Izaakowi do Egiptu (1 Mojżeszowa 26:1, 2). Dopiero syn Izaaka, Jakub i jego potomkowie, zamieszkali w Egipcie na kilka stuleci.

Kim zatem są owe niezwykłe postacie namalowane na ścianie grobowca Knumhotepa III-ego? Czy jest to rodzina Abrahama, czy może jego wnuka Jakuba? Ktokolwiek to jest, dzięki nieznanym nam dzisiaj egipskim artystom, jesteśmy w stanie o wiele łatwiej wyobrazić sobie pradawnych Izraelitów, ponieważ prawdopodobnie nie różnili się bardzo od postaci przedstawionych na ścianie. Na dodatek jest to jedyne, zachowane malowidło, przedstawiające przybyszów z Kanaanu, których przecież wtedy nie nazywano jeszcze Izraelem.

[Źródło: www.biblearchaeology.org ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego]
Twarz Judejczyka sprzed 2,000 lat

W kwietniu 2001 roku, grupa teologów, naukowców oraz żydowskich antropologów rozpoczęła studia nad starożytnymi czaszkami należącymi do Izraelitów. Opinie naukowców były wyjątkowo zgodne. Przytoczone cytaty opisują wygląd Izraelitów żyjących w okresie Drugiej Świątyni:

Żydzi w tamtych czasach byli Afro-Azjatami, nosili krótkie, kręcone włosy w stylu ‘afro’ – jeżeli mogę tak to określić – oraz czarne brody.
Dr. Mark Goodacre, brytyjski teolog

Żydowskie czaszki były szersze, okrąglejsze i solidniejsze – podobnie jak typy mongoloidalne i negroidalne. Natomiast nie-żydowskie czaszki z tamtych czasów, np. typu kaukaskiego, są długie i wąskie.
Dr. Joe Zias, żydowski archeolog i antropolog

Fizyczny wygląd przeciętnego Żyda żyjącego 2,000 lat temu różnił się dość znacznie od tego, co dziś uznajemy za typowo żydowskie. Żydzi posiadali czarne, kręcone włosy, brązowe oczy, szeroki nos, grube wargi, okrągłą, szeroką głowę i oczywiście ciemniejszą skórę. Przeciętny wzrost mężczyzny wynosił około 155 – 160 cm, przy wadze ciała dochodzącej do 50 – 60 kg.

  

Na zdjęciach:  Rekonstrukcja twarzy starożytnego Izraelity wykonana przez Richard’a Neave (artysty plastyka z brytyjskiego zakładu medycyny sądowej). Richard Neave posłużył się kompletną czaszką znalezioną w Izraelu, pochodzącą z pierwszego wieku n.e., która należała do przedstawiciela plemienia Jehudy.

Dodatkowe badania DNA przeprowadzone w 2006 roku przez kanadyjskiego dziennikarza Simchę Jacobovici, potwierdziły powyższe opisy. Simcha Jacobovici poddał badaniom szczątki kości znalezione w jednym z ossuariów w starożytnym, żydowskim grobowcu leżącym na terenie Jerozolimy. W pierwszym wieku n.e. Żydzi chowali swoich zmarłych w specjalnych, kamiennych puszkach zwanych ossuariami. Owa praktyka była kontynuowana przez okres około 200 lat i zakończyła się wraz ze zburzeniem Drugiej Świątyni w roku 70 n.e. Simcha zawiózł szczątki kostne do laboratorium na Lakehead University w Kanadzie – jednego z pięciu wybitnych laboratoriów na świcie, specjalizującego się w badaniach paleontologicznego DNA. Simcha Jacobovici opisał wyniki analiz i zamieścił je w swojej książce:

„Mitochondrialny kod DNA (Judejczyka z grobowca) zdawał się być typowy dla semickich plemion zamieszkujących Dolinę Jordanu w czasach Piłata i Heroda. Pojawiły się ślady genomu prowadzące nawet do Grecji i Indii, ale ten kod wykazywał przede wszystkim to, co dziś nazwalibyśmy ‘semickim’ pochodzeniem, a cechy dziedziczne wyprowadzały swoje korzenie nawet z południowo-zachodniej Afryki. (…) Matheson (dyrektor laboratorium – przyp. aut.) był niemal pewien, że miał on ciemne włosy i oczy. Włosy (Judejczyka z grobowca) były zapewne kręcone, a nawet, można by powiedzieć, ‘wełniste’. W każdym razie na pewno nie przypominał mężczyzny o jasnej karnacji, niebieskich oczach i prostych włosach (czyli portretu Jezusa – przyp. aut.), widniejącego niemal w każdym kościele od czasów renesansu.”

  Typowe ossuarium z pierwszego wieku n.e.

[Źródło: www.rejesus.co.uk ; Tłumaczenie własne z języka angielskiego oraz fragment książki pt: Prawdziwy Grób Jezusa, wydanie z roku 2007, str. 204]

Artykuł Przygotował:  Bartek Świerczek